een probleem is ook een oplossing

Coaching begint meestal met een vraag. De client, opdrachtgever, ervaart iets in zijn leven of in zijn organisatie als een probleem en wil daar iets aan doen. (Eigenlijk wil je er het liefst zo snel mogelijk van af.) Zo ontmoeten we in onze aanvragen allerlei soorten problemen.

Er is iets bijzonders met het fenomeen ‘probleem’ dat ik graag met je wil delen in deze blog.

Waar het om draait is dat de ervaring van een probleem altijd contextueel is. Oftewel: afhankelijk van de omstandigheid en … vooral ook: het perspectief van degene die het probleem ervaart.

Simpel gezegd: wat voor de één een probleem is, hoeft dat voor de ander niet te zijn. Met een eenvoudig voorbeeld: als mijn zoon zijn vuile bord op het bankstel laat staan in plaats van het in de vaatwasser te zetten, dan is dat voor mij een probleem. Maar voor hem niet, dus.

Nu denk je misschien: leuk voorbeeld, maar niet iets waarover je je echt druk hoeft te maken, laat staan dat je er een coach voor opzoekt. Dat kan ik wel met je eens zijn.

Dit principe is echter ook van toepassing op ‘grote’ problemen. Dan is interessant om de perceptie van het probleem te onderzoeken. Wat zorgt ervoor dat jij dit als een probleem ervaart? Waarom is het eigenlijk een probleem? Hoe komt dat? Dit soort vragen kan tot krachtige inzichten leiden, bijvoorbeeld over de overtuigingen die je jezelf in de loop van je leven hebt eigengemaakt. Het kan een eerste stap zijn naar andere overtuigingen, ander gedrag en de oplossing van het probleem.

Kun je je hier iets bij voorstellen? Fijn, dan gaan we nu nog een stapje verder. Stel je eens voor dat een probleem tegelijkertijd ook een oplossing is voor iets.

Hmmm, een probleem dat tegelijkertijd een oplossing is. Dat klinkt niet logisch.

Ik probeer het uit te leggen. Stel, je hebt steeds veel te veel te doen op je werk. En dat ervaar je als een probleem waar je vanaf wilt. Hoe zou dit een oplossing voor iets anders kunnen zijn? Laten we het probleem afpellen. Hoe komt het eigenlijk dat je te veel werk hebt? Het kan zijn dat je dan uitkomt bij iets als ‘ik vind het moeilijk om nee te zeggen’. Dan is heel hard werken van probleem ook opeens een oplossing geworden: als ik maar heel hard werk, dan hoef ik geen nee te zeggen. Maar ja, daarmee is het probleem nog niet opgelost. Eigenlijk is het alleen maar verplaatst.

We moeten het dus nog iets verder afpellen: wat maakt dat je het zo moeilijk vindt om nee te zeggen? Nu wordt het speculeren, maar de kans is groot dat we al afpellend ergens bij een heel persoonlijk stuk terecht komen. Zo kan er in jou bijvoorbeeld een sterk taboe leven op ‘nee zeggen’. En waarschijnlijk heb je dit al heel lang geleden eigen gemaakt, om ervoor te zorgen dat je OK gevonden werd in de ogen van een ander (lees hierover ook onze blog De weg naar autonomie gaat via je schaduw).

Om het nog wat ingewikkelder te maken. Het kan ook zijn dat je in een organisatie werkt waarin ‘nee zeggen’ niet gebruikelijk is of geaccepteerd wordt. Of dat de organisatie waar je voor werkt een maatschappelijk opdracht heeft die ‘nee zeggen’ niet accepteert. 

Door deze reis te maken, kom je op een andere laag, op een andere plek. Dichter bij de bron, dichter bij de fundamentele aanleiding voor het probleem. Ik zeg bewust aanleiding in plaats van oorzaak, want het gaat niet over (wie er) schuld (heeft). Het gaat om bewustzijn van hoe je doet wat je doet. En waar dat vandaan komt.

En als je bij die bron(nen) durft te kijken, kom je je echte ‘zelf’ tegen. Dit is vaak een krachtige en prachtige ervaring die je problemen in een ander perspectief zet.