de kunst van het niet doen

De kunst van het niet doen

BLOG PIEN ROMMENS

De paradox van waarde creëren door juist niet te doen

In mijn werk als systemisch coach van mensen en organisaties stuit ik soms op een eigen patroon: “je bent pas van waarde als je iets doet.” Ik kom uit een familie van vrouwen die het hard werken goed begrijpen. Mijn oma leidde een snoepkraam, mijn moeder stond voor de klas.
In mijn werk als coach ben ik van waarde door ruimte te creëren en “holding space” te bieden. In mijn interpretatie betekent dit juist waardevol zijn door niet te doen. En dat kan dan precies een moment zijn dat ik een stemmetje hoor: “verdien je daar je geld mee?” Dit stemmetje veroorzaakt een soort error in mijn hoofd en lijf – misschien voel jij dat ook wel. In deze blog wil ik de kunst van het ‘niet doen’ en de paradox van waarde creëren door juist niet te doen verder verkennen.

Niet doen versus niets doen

De verwarring die ik voel rond ‘niet doen’ heeft te maken met het verschil tussen ‘niet doen’ en ‘niets doen’. Het verschil zit hem in de toevoeging van de ‘s’ achter ‘niet’. Terwijl ze in de praktijk vaak door elkaar gebruikt worden, betekenen ze niet hetzelfde. Dit wordt duidelijk als ik ga voelen wat ‘niet doen’ in mij oproept. Gedachten in mijn hoofd zetten vraagtekens bij de waarde van niet handelen, en mijn lijf voelt onrust. Ik herken mijn eigen patroon: oplossen, handelen, helpen. Maar ik weet inmiddels ook dat juist dit patroon en deze gedachten soms moeten parkeren, dat ik niet moet willen interveniëren.

Het systemische perspectief

Vanuit systemisch perspectief gezien is de kunst van het niet doen juist noodzakelijk. Het vraagt om een andere houding ten opzichte van actie en rust. In de visie van Bert Hellinger, de grondlegger van de systemische therapie, is ‘niet doen’ geen passieve afwezigheid, maar juist een actieve openheid voor wat zich aandient in onszelf en in onze relaties. Het is een vorm van ontvankelijkheid, het afstemmen op wat er is. Het stelt ons in staat om ons dieper te verbinden met onszelf en met anderen.

De kunst van het niet doen vraagt van ons vertrouwen, rust en opmerkzaamheid. Systemisch gezien is niet doen geen passiviteit, maar een actieve keuze om ruimte te laten voor balans, herstel en groei binnen het systeem.

We moeten het dus nog iets verder afpellen: wat maakt dat je het zo moeilijk vindt om nee te zeggen? Nu wordt het speculeren, maar de kans is groot dat we al afpellend ergens bij een heel persoonlijk stuk terecht komen. Zo kan er in jou bijvoorbeeld een sterk taboe leven op ‘nee zeggen’. En waarschijnlijk heb je dit al heel lang geleden eigen gemaakt, om ervoor te zorgen dat je OK gevonden werd in de ogen van een ander (lees hierover ook onze blog De weg naar autonomie gaat via je schaduw).

Om het nog wat ingewikkelder te maken. Het kan ook zijn dat je in een organisatie werkt waarin ‘nee zeggen’ niet gebruikelijk is of geaccepteerd wordt. Of dat de organisatie waar je voor werkt een maatschappelijk opdracht heeft die ‘nee zeggen’ niet accepteert. 

Door deze reis te maken, kom je op een andere laag, op een andere plek. Dichter bij de bron, dichter bij de fundamentele aanleiding voor het probleem. Ik zeg bewust aanleiding in plaats van oorzaak, want het gaat niet over (wie er) schuld (heeft). Het gaat om bewustzijn van hoe je doet wat je doet. En waar dat vandaan komt.

En als je bij die bron(nen) durft te kijken, kom je je echte ‘zelf’ tegen. Dit is vaak een krachtige en prachtige ervaring die je problemen in een ander perspectief zet.